Hıçqırıq, sinə ilə qarnınızı ayıran diafraqma əzələlərinin büzülməsi nəticəsində qeyri-iradi və idarəolunmaz şəkildə səs tellərinin qəfil bağlanmasıdır. Hıçqırıq əsasən spirtli və qazlı içkilərin qəbulu, stress, qastrit və hava udma nəticəsində yaranır. Hıçqırıq bəzi üsullarla asanlıqla dayandırıla bilən adi bir refleks olsa da, bəzən bir xəstəliyin əlaməti də ola bilər.
Hıçqırıq Nədir?
Hıçqırıq tənəffüs əzələlərinin, diafraqmanın və bəzən qabırğalar arasındakı əzələlərin ritmik daralması nəticəsində yaranır. Ani və sürətli nəfəs alma texnikası nəticəsində səs tellərinin bağlanması ilə kəsilir. Təxminən dəqiqədə 4-60 dəfə təkrarlana bilir. 48 saatdan az davam edənlərə kəskin hıçqırıq, 2-30 gün arasında davam edən hıçqırıqlar “davamlı hıçqırıq”, bir aydan çox davam edən hıçqırıqlar isə “dözülməz hıçqırıq” adlanır.
Hıçqırığa Nə Səbəb Olur?
Hıçqırığın səbəbləri çox sürətli yemək, həzm pozğunluğu, həyəcan və stress, spirt və siqaret istifadəsi, qazlı içkilər və hava udmaqdır. Siqaret və ya xoşagəlməz qoxular, eləcə də toxluq bunun səbəbləri arasındadır.
Necə Yox Etmək Olar?
Diafraqma əzələsini rahatlaşdırmaqla hıçqırığı yox etmək üçün effektiv üsullar aşağıdakılardır:
- Nəfəsinizi 10-20 saniyə saxlayın və yavaş-yavaş buraxın
- Dizləri sinəyə qədər çəkin və irəli əyilin
- Buzlu su içmək və ya buz əmmək
- Limonu dişləmək və ya limonu ağzına sıxmaq
- Dilə bir damla sirkə çəkmək
- Stəkanın uzaq tərəfindən su içmək
- Diafraqmanı hərəkətsizləşdirmək üçün ardıcıl olaraq 3 dəfə nəfəs alıb verin
- Ağzı bağlamaq, burnu sıxıb və nəfəs verməyə çalışmaq (valsava manevri)
- Dilin üzərinə şəkər tozu qoyun, 5-10 saniyə gözləyin və udun.
- Bir qaşıqla dilin arxasına toxunaraq öyümək
- Boğazdakı sinirləri hərəkətə gətirmək üçün dili 1-2 dəfə qabağa çəkmək
- Su ilə qarqara etmək
- Boyun damarını masaj etmək və s.
Hıçqırıq Haqqında Tez-tez Verilən Suallar
Hıçqırıqlar necə baş verir?
Beyin diafraqmaya aşağıya doğru hərəkət etməsi üçün siqnal verir. Beyindən gələn bu göstəriş əzələlərin məcburi daralmasına və havanın boğazın arxasına keçməsinə səbəb olur. Bu dəyişiklik sayəsində səs tellərinə yaxın olan boğaz sahəsi qəfil bağlanaraq “hıçqırıq” səsi yaradır. Digər səbəblər isə qazlı içkilər, çox yemək yemək, çox hava udmaq, stress və həyəcandır.
Hıçqırıq nə qədər davam edir?
Hıçqırıq adətən bir neçə dəqiqə davam edir və öz-özünə yox olur. Fərqli xəstəliklər nəticəsində ortaya çıxan hıçqırıq isə uzun müddət davam edə bilər. Araşdırmalara görə, tarixin ən uzun hıçqırığı amerikalı Çarlz Osborna aiddir. Onun hışqırığı düz 68 il davam etmişdir.
Hıçqırığın faydası varmı?
Tədqiqatlar hıçqırığın bir faydası olduğunu müşahidə etməmişdir.
Hıçqırıq hansı xəstəliyin əlamətidir?
Qastrit və hiatal yırtıq hıçqırıq dedikdə ilk ağla gələn səbəblər arasındadır. Hıçqırıq həmçinin nevroloji xəstəliklərin də əlamətləri arasındadır. Ancaq nevroloji xəstəliklərdə hıçqırıq tək bir əlamət olaraq görülmür, belə xəstəliklərdə hıçqırıq adətən müxtəlif simptomlarla müşayiət olunur. Bundan başqa nəfəs borusu xəstəlikləri, qulaq kanalına yad cisimlərin daxil olması, koronar arteriya xəstəliyi, perikardit və aorta anevrizması kimi ürək xəstəlikləri, elektrolit balanssızlıqları, uremiya, hiperglisemiya, zəhərlənmələr, bəzi dərmanların yan təsirləri, psixoloji vəziyyətlər, həddindən artıq stress və eyforiya nəticəsində də hıçqırıq yarana bilər.
Hıçqırıq ilə mədə böyüyürmü?
Tam əksinə mədə böyüdükdə hıçqırıq yarana bilər. Hıçqırıq mədəni böyütməz.
Zəncəfil hıçqırığa səbəb olurmu?
Bitki mənşəli müalicələrdən istifadə üsulu faydalı və ya zərərli ola bilər. Düzgün miqdarda istifadə olunsa belə, yan təsirlər insandan-insana fərqli ola bilər. Tək zəncəfil istehlakı hıçqırığa səbəb olmur, lakin problemli mədədə mədə qıcıqlandıran hər hansı qidadan sonra baş verə bilər.
Hıçqırıqlardan necə tez qurtulmaq olar?
Dərindən nəfəs almaq, nəfəsi qısa müddətə tutmaq və nəfəs vermək, dolu stəkanın uzaq tərəfindən ən azı 7 qurtum su içmək, göz yuvalarına təzyiq etmək hıçqırığı aradan qaldırmağın ən effektiv üsullarıdır.
Körpələrdə bunu necə aradan qaldırmaq olar?
Körpələrdə hıçqırıq çox vaxt həddindən artıq qidalanma, çox tez yemək və ya çox hava udmaq nəticəsində yaranır. Buna görə də körpəni əmizdirərkən fasilə vermək, kürəyini ovmaq, qidalandıqdan sonra 30 dəqiqə dik oturmaq, əmzikdən istifadə etmək tövsiyə olunur. Şüyüd və çobanyastığı suyu körpələrdə hıçqırıqları aradan qaldırmaq üçün faydalı ola bilər.
Hıçqırıq üçün hansı həkimə müraciət edilməlidir?
Uzun müddət davam etdikdə və narahatedici səviyyəyə çatdıqda tibbi dəstək lazımdır. Bunun üçün Qastroenterologiya və Daxili Xəstəliklər üzrə mütəxəssislərə müraciət etmək lazımdır.
Hıçqırıqlar uzun müddət davam edərsə nə olar?
Davamlı və uzun müddətli hıçqırıq diafraqma əzələsinin zədələnməsinə, diafraqma yırtıqlarının artmasına, qarın içi təzyiqin dəyişməsinə və iri damarlarda parçalanmaya səbəb ola bilər. Bu da insanların psixologiyasına mənfi təsir edir və daha çox stress yaradır.
Su təsir edirmi?
Hıçqırıq ümumiyyətlə diafraqma əzələsi və bu əzələni genişləndirən sinirlərlə bağlıdır. Su içmək və nəfəsinizi tutmaq kimi üsullar diafraqma əzələsi vasitəsilə hıçqırıqları dayandırmağa kömək edə bilər.
