Qaraciyər xəstəlikləri günü-gündən artır. Narkotik istifadəsi, artıq çəki və nizamsız həyat tərzi. Bədənin ən həyati orqanlarından biri olan qaraciyərinizin düşmənlərini tanımalı və buna uyğun tədbir görməlisiniz.
Qaraciyər bədənin ən böyük bərk orqanıdır, qarın boşluğunun yuxarı sağ kvadrantında, diafraqmanın altında yerləşir və qabırğa qəfəsinin aşağı hissəsi ilə qorunur. Zəhərli maddələrin orqanizmdən çıxarılması (detoksifikasiya), zülal sintezi, bir çox həyati vacib biokimyəvi maddələrin istehsalı və biokimyəvi reaksiyaların tənzimlənməsi qaraciyər sayəsində baş verir. Bəs hər şey qaydasında olanda varlığından belə xəbərsiz olduğumuz qaraciyərimiz niyə xəstələnir və qaraciyərin sağlamlığını qorumağın yolları hansılardır?
Reseptsiz dərman istifadə etməyin
Bir çox dərman və bitki mənşəli məhsullar potensial hepatotoksikdir, yəni zərər verə bilər. Həkim məsləhəti olmadan reseptsiz satılan ağrıkəsicilərin, revmatizm əleyhinə dərmanların, antibiotiklərin, bitki mənşəli məhsullarla zənginləşdirilmiş vitamin preparatlarının istifadəsi zəhərli hepatitlərə, bəzən isə qaraciyər transplantasiyası tələb oluna bilən ciddi qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər. Herbalistlərdə satılan bitki mənşəli məhsullar və sənayedə istifadə edilən bəzi kimyəvi maddələrə məruz qalmaq qaraciyərə zəhərli təsir göstərə bilər.
Piylənmə qaraciyərin yağlanmasına səbəb ola bilər
Sağlam qidalanma, fiziki fəaliyyət və çəkiyə nəzarət bütün bədənimiz kimi qaraciyər üçün də çox vacibdir. Yağ, şəkər və karbohidrat istehlakını azaltmaq, vitamin və minerallarla zəngin tərəvəz və meyvələrin istehlakını artırmaq, hazır qidaların istehlakını minimuma endirmək lazımdır. Mütəmmadi alkoqol istehlakı kəskin və ya xroniki qaraciyər xəstəliyinin əsas səbəblərindəndir.
Qaraciyər xəstəliklərinə bəzi genetik xəstəliklər də səbəb ola bilər
Qaraciyər xəstəlikləri Wilson xəstəliyi, hemokromatoz, alfa-1 antitripsin çatışmazlığı kimi bəzi genetik xəstəliklər nəticəsində yarana bilər. Qaraciyər xəstəlikləri qaraciyərin damar sisteminə və dövriyyəsinə mənfi təsir göstərən yerli və ya sistemli xəstəliklər nəticəsində də baş verə bilər. Öd yollarının xəstəliklərindən ikincili qaraciyər xəstəlikləri baş verə bilər.
Hepatit virusları qaraciyərdə infeksiyaya səbəb olur
Hepatit A, B və C virusları qaraciyərdə yerləşərək infeksiyaya səbəb olur. Hepatit A virusu xəstə insanlardan nəcislə ətrafa yayılır, çirkli su, əllər və ağız yolu ilə ötürülür. Tualet və əl gigiyenası qorunmaq üçün çox vacibdir. Xroniki infeksiya səssiz və əlamətsiz vəziyyətdən sirroza qədər irəliləyə bilər. Bu o deməkdir ki, ətrafımızda sağlam görünən, lakin qanında hepatit B və ya C virusu daşıyan və onları ötürmə potensialına malik şəxslərdən bizə infeksiya yayıla bilər.
Hepatit A və B viruslarının peyvəndləri var; Lakin hepatit C-yə qarşı peyvənd yoxdur. Hepatit B virusuna yoluxmuş ailə üzvlərinin yoxlanılması və peyvənd edilməsi şiddətlə tövsiyə olunur. Yoluxma qan ilə və ya cinsi əlaqə zamanı baş verir. Ev mühitində yoluxmuş insanlarla ortaq ülgüc və dırnaq, qayçı kimi qanla təmasda olan vasitələrin istifadəsini məhdudlaşdırmaq lazımdır. Həmçinin bir çox insanın istifadə etdiyi və lazımi dərəcədə dezinfeksiya edilməmiş alətlərlə həyata keçirilən manikür, pedikür və dəriyə qulluq kimi prosedurlar infeksiyanın yayılma riskini artırır.
