Helikobakter pilori adətən uşaqlıqda əldə edilən və mədəni yoluxduran bir bakteriya növüdür. Mədə xorası və qastrit kimi xəstəliklərin ümumi səbəbi olan helikobakter pilori dünya insanlarının demək olar ki, yarısında rast gəlinir. Müalicə olunmayan, uzun müddətli helikobakter pilori nadir hallarda mədə xərçənginə səbəb ola bilər.
Helikobakter pilori-nin əlamətləri
Helikobakter pilori infeksiyası olan insanların əksəriyyətində heç bir əlamət ola bilməz. Helikobakter pilori-nin spesifik simptomları olmadığı üçün əksər insanlarda fərqinə varmadan davam edə bilər.
Bu infeksiya üçün spesifik əlamətlər yoxdur. Lakin səbəb ola biləcəyi qastrit və ya xora kimi xəstəliklərin simptomları vardır.
Helikobakter pilori-nin simptomlarını ümumiyyətlə aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Yeməkdən sonra mədədə ağrı
- Mədədə qaşınma, şişkinlik, aclıq zamanı toxluq hissi
- Tez-tez aclıq hissi
Ürəkbulanma və qusma kimi şikayətlər infeksiyanın səbəb olduğu qastrit və xora xəstəliyinin simptomları ola bilər.
Risk faktorları nələrdir?
Helikobakter pilori bir bakteriya olduğundan, bakteriya daşıyan şəxsdən yoluxma yolu ilə ötürülür. Yoluxma yolu aydın olmasa da, insanlar arasında yaxın təmas, öpüşmə, məişət yolu ilə yoluxma, zəif yuyulmuş əllər, nəcis-oral yol və yoluxmuş içməli su ilə yoluxa bilər.
İnsanlar tez-tez bu bakteriyanı uşaqlıqda alırlar.
- böyük ailədə yaşamaq
- təmiz, təhlükəsiz içməli su olmayan şəraitdə yaşamaq
- inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yaşamaq
- helicobacter pilori üçün müsbət olan biri ilə yaşamaq risk faktorları arasındadır.
Diaqnozu necə qoyulur?
Helikobakter pilori diaqnozunu qoymaq üçün birdən çox test aparıla bilər.
Endoskopiya: Helikobakter pylori diaqnozu mədə endoskopiyası zamanı alınan mədə biopsiyası nümunəsini mikroskop altında tədqiq etməklə qoyula bilər.
Karbamid nəfəs testi: Helikobakter pilori diaqnozu üfləmə üsulu ilə edilən karbamid nəfəs testi ilə edilə bilər. Helikobakter pilori ureaza adlı bir ferment ifraz edir. Test zamanı xəstəyə etiketli karbon olan karbamid tableti verilir. Bir insanda helikobakter pilori varsa, helikobakter pylori sidik cövhəri parçalayır və nəfəsdə sərbəst buraxılan karbon ölçülə bilər və helikobakter pylori diaqnozu qoyula bilər.
Nəcis testi: Nəcisdə helikobakter pilori antigeni aşkar edilərək diaqnoz qoyula bilər.
Qanda helikobakter pilori-yə spesifik anticisimlərin aşkarlanması diaqnozda faydalı deyil. Çünki həm yeni infeksiyada, həm də əvvəlki və sağalmış infeksiyada müsbət tapıla bilər. Buna görə də, Helikobakter pilori diaqnozu üçün antikor testlərindən istifadə edilməməlidir.
Helikobakter pilori müalicəsi
Cəmiyyətdə geniş yayılmış və davamlı bakteriya olan helikobakter pilori-nin müəyyən müalicə göstəriciləri var. Müalicə helikobakter pilori müsbət olan hər bir xəstədə edilə bilməz. Müalicə zamanı kifayət qədər müddət ərzində müxtəlif kombinasiyalı antibiotiklər və mədə dərmanlarından istifadə etmək lazımdır.
Müalicədən ən azı 4-6 həftə sonra təkrar test tələb oluna bilər. Təkrar testlər müalicənin infeksiyadan xilas olmadığını göstərərsə, klinik vəziyyət bunu tələb edərsə, fərqli antibiotik kombinasiyası ilə müalicə davam oluna bilər.
Helikobakter pilori ilə bağlı tez-tez verilən suallar
Helikobakter pilori infeksiyasının fəsadları hansılardır?
Helikobakter pilori ilə yoluxmuş bir çox insanda heç bir problem olmaya bilər. Helikobakter pylori-nin ağırlaşmalarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar;
Mədənin daxili səthinin qoruyucu təbəqəsini zədələyir. Bu, mədə turşusunun bu zəifləmiş bölgədə yara (xora) əmələ gəlməsini asanlaşdırır. Yoluxmuş insanların təxminən 10% -ində xoralar inkişaf edir.
Helikobakter pilori mədənin daxili selikli qişasında iltihaba səbəb olaraq qastritə səbəb olur.
Kimə müalicə lazımdır?
Helikobakter pilori ilə yoluxmuş xəstələrdə müalicə ümumiyyətlə aşağıdakı amillərlə müəyyən edilir;
Xəstənin şikayəti
Hekayə
Risk faktorları
Müalicə planı endoskopiya və biopsiya nəticələrinə əsasən qərarlaşdırılmalıdır.
Dərmanla müalicə edilə bilərmi?
Helikobakter pilori müalicəyə davamlı bakteriyadır. Buna görə də müxtəlif dərman birləşmələri ilə müalicə olunur. Müalicənin uğurlu olması üçün xəstə uyğun dərman kombinasiyasını uyğun müddət, uyğun dozada və düzgün istifadə etməlidir.
Kefir helikobakter pilori müalicəsində istifadə edilə bilərmi?
Helikobakter pilori-nin müalicəsində antibiotiklərə əlavə olaraq müxtəlif əlavə dərmanların və ya qidaların istifadəsi elmi ədəbiyyatda uzun müddətdir araşdırılan bir mövzudur. Antibiotiklərə əlavə edilən probiyotiklərin ishal və antibiotiklərin səbəb ola biləcəyi oxşar yan təsirləri azaltmaqla xəstənin uyğunluğunu artırdığı göstərilmişdir. Bununla belə, helikobakterin müalicəsində kefirdən istifadənin faydası ilə bağlı birbaşa elmi tövsiyə yoxdur.
Helikobakter pilori arıqlamağa səbəb olurmu?
Helikobakter pilori özü arıqlamağa səbəb olmur. Ancaq Helikobakter pilori səbəb olduğu mədə xorası və ya qastrit kimi xəstəliklər xəstənin xora əlamətləri və ya ağırlaşmaları səbəbindən kifayət qədər qida qəbul edə bilməməsinə səbəb ola bilər. İnsan Helikobakter pilori səbəbiylə deyil, xora və ya qastritdən yaranan şikayətlərə görə yemək yeyə bilmirsə, arıqlayır.
Helikobakter pilori pəhrizi varmı? Necə yemək lazımdır?
Helikobakter pilori üçün xüsusi bir pəhriz yoxdur. Xəstədə qastrit və ya xora kimi xəstəliklər varsa, mövcud şikayətlərə uyğun olaraq uyğun pəhriz tövsiyə oluna bilər. Ümumiyyətlə, kofeindən uzaq durmaq və qızardılmış yeməklər kimi həzm sistemini gərginləşdirən qidalardan uzaq durmaq lazımdır. Siqaret çəkmək də mənfi təsirlərdən biridir.
Helikobakter pilori üçün təbii və ya bitki müalicəsi varmı?
Elmi araşdırmalara görə, Helikobakter pilori-nin müalicəsində bitki mənşəli və ya təbii üsulların xeyri yoxdur.
Helikobakter pilori endoskopiyası aparılmalıdırmı?
Xəstə mədə və həzm sistemi şikayətləri ilə həkimə müraciət etdikdə göstəriş olarsa endoskopiya aparılır. Beləliklə, mədədə xəstəliklər aşkar edilir və Helikobacter pilori varsa, müvafiq müalicə aparılır.
Helikobakter pilori üçün hansı həkimə müraciət etməli?
Helikobakter pilori-nin diaqnozu və müalicəsi üçün mədə və həzm sistemi xəstəlikləri üzrə mütəxəssis olan qastroenterologiya şöbəsinə müraciət etməlisiniz. Həkim seçərkən endoskopiya üzrə ixtisaslaşmış həkimin seçilməsi və lazımi müayinələr baxımından tam xəstəxana infrastrukturunun olması vacibdir.
Helikobakter pilori ağız qoxusuna səbəb olurmu?
Ağız qoxusunu izah edə biləcək diş və ya qulaq, burun boğaz xəstəlikləri kimi problem yoxdursa, mədə və yemək borusunun anatomik olaraq incələnməsi üçün endoskopiya edilməlidir. Endoskopiyadan sonra Helikobakter pilori aşkar edilərsə, onun müalicəsi aparılmalıdır.
Helicobacter pilori müalicəsindən sonra nələrə diqqət edilməlidir?
Sağlamlıqla bağlı hər bir halda olduğu kimi, Helikobakter pilori müalicəsindən sonra da şəxsi gigiyenaya diqqət yetirilməlidir.
