ERCP (Endoskopik Retrograd xolangiopankreatoqrafiya) – həkimə öd və mədəaltı vəzi kanallarını əməliyyatsız görməyə kömək edən bir prosedurdur.
Bu prosedur qastroenteroloq tərəfindən həyata keçirilir. Qastroenteroloq , həzm problemlərini müalicə etmək üçün xüsusi təlim keçmiş bir həkimdir. Onu mədə-bağırsaq traktının xəstəlikləri üzrə mütəxəssis də adlandırırlar.
Əgər öd və ya mədəaltı vəzi kanallarınız daralmış və ya tıxanmışdırsa, sizə ERCP proseduru təyin oluna bilər. Buna səbəb ola biləcək halar açağıdakılardır.
- öd və ya mədəaltı vəzi kanallarındaolan törəmələr
- öd daşı (öd qatılaşdıqda əmələ gələn formalaşma);
- çapıq toxuması (fibroz toxuma)
- ödem (şişkinlik)
Öd şirəsi öd yolları vasitəsilə daşınır. Öd, qaraciyər tərəfindən istehsal olunan və qidaların parçalanmasına kömək edən bir mayedir.
Pankreas suyu mədəaltı vəzi kanalları vasitəsilə nəql olunur. Pankreas suyu mədəaltı vəzi tərəfindən istehsal olunan və qidanın parçalanmasına kömək edən bir mayedir.
Bu kanalların tıxanması qaraciyərdə öd şirəsinin yığılmasına səbəb ola bilər. Buna görə aşağıdakı simptomlar görünə bilər:
- infeksiya;
- qarında ağrı (mədə);
- ürəkbulanma (gözlənilən qusma hissi);
- Qusma;
- hərarət;
- qaşınma;
- sarılıq (gözlərin dərisi və ağları sarıya çevrildikdə).
ERCP zamanı qastroenteroloq endoskopdan istifadə edir. Bu, ucunda kamera olan nazik elastik borudur. Endoskopun köməyi ilə həkim öd və mədəaltı vəzi kanallarını nazik bağırsağa birləşdirən axarı tapacaq.
O, endoskopu yavaş-yavaş boğazınızdan və mədənizdən nazik bağırsağınıza yönəldəcək və endoskopun hərəkətini idarə etmək üçün endoskopun ucunda olan kameradan istifadə edir. Həkim öd və ya pankreas kanalına bir kontrast maddə yeridir.
Bundan əlavə, həkim aşağıdakı prosedurlaı icra də bilər:
- öd və ya mədəaltı vəzi kanalındakı kütlədən toxuma nümunəsi (biopsiya) götürmək və onkologiya şübhəsi varsa sınaqdan keçirilmək üçün laboratoriyaya göndərmək.
- öd daşlarını çıxarmaq (öd kisəsində əmələ gələn bərkimiş öd)
- öd kanalını açıq saxlamaq üçün içərisinə stent (nazik, içi boş boru) yerləşdirin.
ERCP günündə sizə veriləcək maddələr
Anesteziya prosedur zamanı sizi yuxuya aparan bir dərmandır. ERCP-dən əvvəl damarınızdakı kateter (nazik, elastik boru) vasitəsilə sizə anesteziya veriləcək. Mərkəzi venoz kateteriniz (CVC) varsa, tibb bacısı, mümkünsə, onun vasitəsilə anesteziya verəcəkdir. CVC vasitəsilə hər kəsə anesteziya verilə bilməz.
CVC nümunələri:
- implantasiya edilmiş port (bəzən Mediport və ya Port-A-Cath adlanır);
- tunelli döş qəfəsi kateteri (bəzən Hickman™ kateteri kimi istinad edilir);
- periferik olaraq daxil edilmiş mərkəzi kateter (periferik olaraq daxil edilmiş mərkəzi kateter, PICC).
CVC yoxdursa, venadaxili katetr vasitəsilə sizə anesteziya veriləcək. Tibb bacısı, qol və ya əldə olan damarlardan birinə anasteziya verə bilər.
ERCP günündə sizə kontrast agent veriləcək. Kontrast agent həkimə daxili orqanları görməyə imkan verən xüsusi bir boyadır. ERCP zamanı qastroenteroloq kontrast agenti birbaşa kanallara yeridəcək.
Daha öncə kontrast agentə reaksiyanız olubsa, həkiminizə məlumat verin. Başqa bir allergik reaksiya riskini azaltmaq üçün sizə dərman verilə bilər. Bu halda sizə kontrastın allergik reaksiyasının qarşısını alan dərman veriləcək. Kontrast agent 1-2 gündən sonra sidiklə bədəndən xaric olur.
ERCP-dən əvvəl nə etməli?
Dərmanlarınız haqqında suallar verin. Prosedurdan əvvəl bəzi dərmanların qəbulunu dayandırmaq lazım ola bilər. Hansı dərmanları qəbul etməyi dayandıra biləcəyinizi həkiminizlə müzakirə edin. Aşağıda daha çox rast gəlinən dərman nümunələri göstərilmişdir.
Antikoaqulyantlar (qan durulaşdıran dərmanlar)
Qanın laxtalanmasına təsir edən qan durulaşdıran dərmanlar qəbul edə bilərsiniz. Əgər belədirsə, proseduru həyata keçirən həkimdən nə etməli olduğunuzu soruşun. Həkimin əlaqə nömrəsi mətnin sonunda qeyd edilmişdir.
Bu dərmanı qəbul etməyi dayandırmaq qərarı onu qəbul etdiyiniz səbəbdən asılıdır.
Aşağıda ümumi qan durulaşdıran dərmanların adları verilmişdir. Başqaları da var, buna görə də qəbul etdiyiniz hər hansı dərman haqqında həkiminizə məlumat verdiyinizə əmin olun. Həkiminizə danışmadan qan durulaşdırıcı dərmanı qəbul etməyi dayandırmayın.
Diabetin müalicəsi üçün dərmanlar
Siz insulin və ya digər diabet dərmanlarını qəbul edirsiniz. Əgər belədirsə, prosedurdan əvvəl səhər nə etməli olduğunuzu dərmanlarınızı təyin edən həkimdən soruşun. Prosedurdan əvvəl dozanızı dəyişdirməlisiniz.
Birinin sizi evə aparmasını təşkil edin
Prosedurdan sonra sizi evə aparacaq məsuliyyətli bir şəxs olmalıdır. Həmən şəxs sizə təhlükəsiz şəkildə evə çatmağınıza kömək edəcək şəxsdir. Bu şəxs hər hansı bir narahatlıq olarsa, sizin həkiminizlə əlaqə saxlaya bilməlidir. Bunu prosedur günündən əvvəl təşkil edin.
ERCP günündə nə etməli?
Prosedurdan bir gün əvvəl gecə yarısından sonra yemək yeməyin. Bu, eləcədə sorma konfetlərə və saqqızlara da aiddir.
Müalicədən əvvəl içki təlimatları
Siz gecə yarısı və xəstəxanaya gəlməzdən 2 saat əvvəl 350 ml-dən çox olmayaraq su içə bilərsiniz. Başqa heç nə içməyin. Xəstəxanaya planlaşdırılan gəliş vaxtından iki saat əvvəl hər hansı maye içməyi dayandırın. Bu, suya da aiddir.
Yadda saxlanacaq şeylər
Prosedurunuzun səhəri dərmanlarınızı qəbul etmək üçün həkiminizin göstərişlərinə əməl edin. Onları bir neçə kiçik qurtum su ilə yuya bilərsiniz. Losyon, krem, toz, makiyaj, dezodorant, odekolon və ya ətir çəkməyin. Metal əşyalar geyinməyin. Pirsinqlər də daxil olmaqla bütün zərgərlik əşyalarını çıxarın.
